ทำไมไม่มีใครหลั่งน้ำตาเมื่อดิจิตอลฆ่าซีดี?

ตอนที่ออกมาใหม่ๆ ซีดีเป็นรูปแบบการฟังเพลงที่ดูทันสมัย ราคาแพง แต่เมื่อเทคโนโลยีเดินหน้าไป ความทันสมัยก็กลายเป็นความล้าสมัย และซีดีกำลังจะกลายเป็นอดีต แต่กลับไม่ค่อยมีใครอาลัยอาวรณ์นัก เพราะอะไร? ซึ่งบริกิด เดลานีย์ (Brigid Delaney) พูดถึงเรื่องนี้เอาไว้อย่างน่าสนใจ
เมื่อนึกถึงแผ่นเสียงหรือไวนีล สิ่งที่นึกถึงตามมาก็คือ ร้านแผ่นเสียงอิสระ, เสียงที่ถูกตรงตามความเป็นจริง, การวางจำหน่ายที่ไม่ได้หาซื้อกันง่ายๆ, เรื่องราว และความเป็นของ ‘จริง’ ของมัน กระทั่งเทปคาสเส็ทท์ก็มีเรื่องเล่าในตัวเอง ทั้งความโรแมนติกจากเทปรวมเพลงที่อัดเอง, เสียงเพลงบางเพลงที่ค่อยๆ เบาลง จนต้องกรอกลับไปกลับมาเพื่อฟังซ้ำแล้วซ้ำเล่า ที่สำคัญไวนีลกับคาสเส็ทท์มีอารมณ์แบบถวิลหาอดีต แต่คนกลับไม่ค่อยรู้สึกแบบนั้นกับซีดี รูปลักษณ์ก็ดูไม่น่าหลงใหล เท่ก็ไม่เท่าไวนีล แล้วไม่มีบุคลิกแบบเทป เป็นแค่แผ่นกลมๆ แวววับ ทำจากพลาสติกที่ดูไม่ดีนัก เป็นรอยก็ง่าย กล่องและปกก็พร้อมจะเสียหาย ปกซีดีทุกชุดเหมือนทำมารอให้ใครมาเหยียบยังไงยังงั้น

นอกจากค่ายเพลงที่หารายได้จากซีดีแล้ว ดูเหมือนไม่มีใครออกหน้ามาปกป้องมัน ไม่มีคนที่ทำหนังเกี่ยวกับหนุ่มผู้อ่อนไหวสักคนหนึ่งที่พยายามดิ้นรนรักษาร้านซีอีอินดีๆ ของตัวเองให้อยู่รอด ไม่มีคอเพลงพันธุ์แท้ที่ไหนมาบอกว่า “ฉันจะฟังบ็อบ ดีแลน แค่จากซีดีเท่านั้น”

กับยอดขายของซีดีที่หล่นจนยอดสตรีมมิงแซงหน้าได้เป็นหนแรก คำถามที่เกิดขึ้นไม่ใช่ “ซีดีหายไปไหน?” แต่เป็น “ยังมีคนซื้อซีดีอยู่อีกเหรอ?” ไม่มีใครสักคนที่ร้านเบสท์บายหรือบรรดาร้านค้าปลีกในสหรัฐอเมริกา รวมไปถึงร้านอย่างทาร์เก็ท ที่กำลังเลิกขายซีดีออกมาเปลี่ยนนโยบายหรือการตัดสินใจ พวกเขาจะให้เงินผู้จัดจำหน่ายเฉพาะจากซีดีที่ขายได้เท่านั้น

ถ้าซีดีจะมียุคของมัน ก็คงเป็นยุค 90 ซึ่งเป็นยุคทองของรูปแบบการฟังเพลงชนิดนี้ ที่กินเวลาช่วงสั้นๆ ก่อนแน็ปสเตอร์และการดาวน์โหลดจะมาถึง แล้วจากนั้นไอพ็อดและบรรดาสมาร์ทโฟนก็เปลี่ยนแปลงทุกอย่าง ซีดีกลายเป็นสินค้ามหาชนก็ราวๆ ปี 1983 และซีดีชุดแรกที่ทำยอดขายถล่มทะลายก็คือ Brothers in Arms ของ Dire Straits ในปี 1985 ซึ่งเป็นอัลบัมที่ขายซีดีได้มากกว่าไวนีล ด้วยยอดขายผ่านหลักล้าน จากนั้นยอดขายประจำปีของซีดีทั่วโลกก็ถึงพันล้านในปี 1992 ตามด้วย 2 พันล้านในปี 1996 และทำกำไรได้อย่างกับฝัน เมื่อเป็นสินค้าต้นทุนต่ำกว่าไวนีล ทั้งในแง่ของการผลิต, การขนส่ง และการจัดวางในร้าน แต่สามารถอัพราคาได้แพงกว่าถึง 2 เท่า

ความเฟื่องฟูของซีดี ถึงกับทำให้เกิดชั้นเก็บซีดีที่ทำเป็นหอคอย ที่เปราะบางและอันตรายออกขายให้เกร่อ บางคนก็เก็บซีดีไม่ต่างไปจากชั้นหนังสือ ซึ่งถือว่านั้นเป็นครั้งสุดท้ายที่เราสามารถตัดสินใครบางคนได้จากสิ่งที่เขาฟัง เพราะไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะแสร้งว่าฟังแต่งานของวงอย่าง the Stone Roses หรือ Manic Street Preachers โดยที่ยังมีอัลบัมของ Hootie & the Blowfish, Hanson, Ace of Base และ Nickelback เสียบอยู่ในชั้น แต่ตอนนี้ความชอบที่น่าอายสามารถซ่อนไว้ในรูปสัญลักษณ์บนจอคอมพิวเตอร์ โดยที่ไม่มีใครอยากรู้หรอกว่านั่นคืออัลบัมที่คุณฟังซ้ำแล้วซ้ำอีก

ช่วงพีคๆ ของซีดี เคยมีข่าวหัวขโมยบางคนทุบกระจกรถยนต์เพื่อฉกเอาซีดี, โรงจำนำเต็มไปด้วยอัลบัมที่ครั้งหนึ่งคนชื่นชอบอย่าง Jagged Little Pills ของอลานิส มอริสเส็ทท์, นักวิจารณ์หาเงินได้จากการเขียนรีวิวซีดีในร้านขายแผ่นมือสอง ถ้ามีเพื่อนมาเมืองไทย อย่าลืมสั่งซื้อซีดีที่ปกเป็นภาพถ่ายก็อปปีห่วยๆ ด้วยล่ะ แล้วเวลานั่งรถเที่ยวก็อย่าลืมกระเป๋าใส่ซีดีไว้ฟังในรถ จำกระเป๋าหนาๆ ที่เต็มไปด้วยซองซึ่งสามารถใส่ซีดีได้โดยไม่ต้องกังวลกับภาพปกได้ไหมล่ะ?

หายนะของซีดีเริ่มจากเครื่องไรท์ (หรือเบิร์น) แผ่น ทำให้สามารถทำแผ่นซีดีที่มีแค่ชื่อวงซึ่งเขียนด้วยปากกาเมจิกส่งให้กันได้ แล้วก็ตามด้วยแน็ปสเตอร์ จากนั้นก็เป็นเอ็มพีธรี ตามด้วยไอพ็อด ซึ่งซีดีรับมือไม่ไหว ชั้นใส่ซีดีแบบหอคอยถูกทิ้งเกลื่อน ไม่มีใครอยากได้ และไม่มีใครชอบ ในอนาคตซีดีอาจจะทำให้เกิดนึกถึงอดีตได้ แต่การจบสิ้นของมันก็ไม่ได้ทำให้รู้สึกอะไรขึ้นมา

ที่เมื่อลองคิดดูแล้ว ในแง่ของอารมณ์ความรู้สึก… ซีดีแห้งแล้งกว่าไวนีลและคาสเส็ทท์จริงๆ

โดย นพปฎล พลศิลป์ เรื่อง ทำไมไม่มีใครหลั่งน้ำตาเมื่อดิจิตอลฆ่าซีดี? คอลัมน์ ดนตรีมีเหตุ หนังสือพิมพ์ไทยโพสท์ วันที่ 5 กันยายน 2561

ติดตามอ่านเรื่องราว ข่าวสาร ชมตัวอย่าง ชมคลิป ชม MV อ่านวิจารณ์หนังและเพลง ได้ด้วยการกดไลค์เพจสะเด่าส์ ได้ที่นี่