By Sadaos
นิโคลาส โรก ผู้กำกับชาวอังกฤษเจ้าของผลงานชั้นเยี่ยมมากมายในยุค 70 ไม่ว่าจะเป็นหนังที่ว่าด้วยการเปลี่ยนผ่าน Walkabout, หนังระทึกขวัญจิตวิทยา Don’t Look Now และหนังที่นำแสดงโดยเดวิด โบวี The Man Who Fell to Earth เสียชีวิตแล้วในวัย 90ปี เมื่อ 23 พฤศจิกายน 2561 โดยไม่มีการแจ้งถึงสาเหตุในการจากไป
โรกผ่านการทำงานที่หลากหลายในฐานะคนทำหนัง โดยใช้เวลาถึง 2 ทศวรรษกับการเป็นตากล้องและผู้กำกับภาพ ก่อนจะกลายเป็นหนึ่งในผู้กำกับของหนังเรื่อง Performance ในปี 1970 ที่ว่าด้วยเรื่องราวของดนตรีร็อคในลอนดอน ร่วมกับโดนัลด์ แคมเมลล์ หนังได้มิค แจ็กเกอร์ นักร้องนำของวง the Rolling Stones เป็นดารานำ แต่นี่ไม่ใช่ครั้งเดียวที่โรกทำงานร่วมกับนักร้องระดับตำนาน เพราะกับ The Man Who Fell to Earth ในปี 1976 เขาก็ได้ร่วมงานกับเดวิด โบวี และปี 1980 เขาก็ทำงานกับ อาร์ต การ์ฟังเกล ในหนังเรื่อง Bad Timing
ที่น่าสนใจก็คือ กับการทำงานกับซูเปอร์สตาร์เหล่านี้ โรกมองเห็นความท้าทายที่เกิดขึ้น และตัวตนของศิลปินเหล่านี้ไม่ใช่เรื่องที่น่าเกรงขาม “เรารู้กันดีอยู่แล้วว่า แจ็กเกอร์, โบวี และการ์ฟังเกล ล้วนเป็นคนที่ดูสดใส, ฉลาด และดูมีการศึกษา” เขาบอกกับนิว ยอร์ค ไทม์ส ในปี 1980 “กลายเป็นลักษณะเฉพาะที่สาธารณชนรับรู้มายาวนาน” เขากล่าว และพอพูดถึงการทำงานกับนักแสดงเหล่านี้ หรือคนอื่นๆ “มันโคตรง่ายเลย” – “ผมก็แค่สนใจกับงานของผม แล้วก็อยู่ห่างๆ จากพวกนักแสดงให้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้”
แต่การ์ฟังเกลกลับเห็นต่างออกไป เขาบอกว่าโรกเป็นคนที่ “พาผมไปสู่ขอบเขตของความบ้าคลั่งและความรุนแรงใน Bad Timing” รวมทั้งยังบอกว่าเขาเป็น “คนหน้าตาดี รูปหล่อ เหมือนกับหนังที่เขาทำ”
นอกจากเป็นที่รู้จักจากการนำร็อคสตาร์มาเล่นหนัง โรกยังถูกกล่าวขานถึงเสมอกับการถ่ายทำฉากเซ็กส์ในหนังเรื่อง Don’t Look Now เมื่อปี 1973 ที่เป็นเรื่องของคู่สามี-ภรรยาที่ชีวิตเต็มไปด้วยความทุกข์ใจ ซึ่งในฉากที่ว่าจะเป็นการตัดภาพที่ดูแรงๆ ในยุคนั้นไปมา และกระทั่งทุกวันนี้ ซุเธอร์แลนด์ก็ยังรู้สึกเหมือนกับว่าตัวเองต้องมานั่งปฏิเสธข่าวลือซ้ำๆ ซากๆ ที่ว่าการร่วมเพศในฉากนี้ไม่ใช่แค่การทำท่าทาง “ฉากนี้ จริงๆ แล้วกินความยาวในหนังเต็มที่สุดๆ ก็ 15 วินาที” เขาบอก
โรกเกิดเมื่อ 15 สิงหาคม 1928 ที่ลอนดอน ในครอบครัวของแจ็ค โรก และมาเบล ซิลค์ ที่น่าประหลาดใจก็คือ เขาไม่เคยเรียนในโรงเรียนภาพยนตร์เลย แต่ก็เข้ามาอยู่ในธุรกิจนี้ตั้งแต่ระดับล่างในปี 1947 ด้วยการทำงานเป็นคนชงชา แล้วก็เป็นคนสับแผ่นแคล็ปป์บอร์ดที่แมรีเลโบน สตูดิโอในลอนดอน ซึ่งอยู่ใกล้ๆ บ้านเขา
จากนั้นก็ขยับมาเป็นตากล้องและผู้กำกับภาพในเวลาต่อมา โดยได้เครดิตเป็นผู้กำกับภาพในหนังอย่าง Fahrenheit 451 ของฟรังซัวส์ ทรุฟโฟต์ และ A Funny Thing Happened on the Way to the Forum ของริชาร์ด เลสเตอร์ ซึ่งเป็นหนังในปี 1966 ทั้งสองเรื่อง เขายังตามมาทำงานด้านภาพให้เลสเตอร์ใน Petulia เมื่อปี 1968 และหนังที่เต็มไปด้วยการตัดต่อที่โดดข้ามไปมาเรื่องนี้ กลายเป็นหนึ่งในงานที่แสดงให้เห็นถึงลายเซ็นในการทำงานของโรกอย่างชัดเจน
Performance เป็นหนังเรื่องแรกที่โรกกำกับ แม้จะถ่ายทำเสร็จตั้งแต่ตอนปลายยุค 60 แต่ก็ถูกแขวนไว้เพราะทางวอร์เนอร์ บราเธอร์สรู้สึกไม่มั่นใจในตัวหนัง และเมื่อออกฉายในตอนแรกๆ นักวิจารณ์พากันสับเละ แต่เมื่อเวลาผ่านไป หนังกลับได้รับการยกย่องมากขึ้นเรื่อยๆ โดยในปี 1999 หอภาพยนตร์แห่งสหราชอาณาจักร เลือกให้ Performance อยู่ในรายชื่อของ 100 หนังสหราชอาณาจักรยอดเยี่ยม เช่นเดียวกับ Don’t Look Now
แต่หนังที่โรกได้เครดิตเป็นผู้กำกับเดี่ยวๆ เรื่องแรกก็คือ Walkabout ในปี 1971 ซึ่งเป็นเรื่องของสาวรุ่นกับพี่ชายที่ถูกทิ้งไว้ในทะเลทรายของออสเตรเลีย และกลายเป็นเพื่อนกับชนเผ่าอะบอริจิน โดยโรกยังควบตำแหน่งผู้กำกับภาพของหนังอีกด้วย
“โรกใช้กล้อง ทั้งมุมกว้าง, โคลส-อัพ, ใช้สีและผื้นผิวต่างๆ มาสร้างสิ่งที่ทำให้รู้สึกว่าไม่มีใครเคยเห็นมาก่อน” นักวิจารณ์ของเดอะ ไทม์ส กล่าวในปี 2010 “ราวกับว่าเราได้เห็นโลกเป็นครั้งแรก”
กับ The Man Who Fell to Earth หนังทำให้โรกได้สร้างสรรค์อะไรได้มากขึ้น และทำให้ชื่อเสียงของความเป็นนักสร้างภาพยนตร์ผู้ท้าทายการสร้างงานด้านภาพขจรขจายไปมากกว่าเดิม
“คุณเรียกเขาได้เลยนะว่า เป็นผู้กำกับขี้อวด แต่เขามีพรสวรรค์ด้านนั้นจริงๆ และความคุยโวของเขาก็ให้ผลออกมาเป็น ความงาม, ความตึงเครียด, ความลึกลับ และพลังที่ไม่มั่นคง” แจ็ค ครอลล์ นักวิจารณ์ของนิวสวีค เขียนเอาไว้ในบทวิจารณ์หนังเรื่องนี้ “The Man Who Fell to Earth มีสิ่งเหล่านี้มากพอที่จะชดเชยกับ สไตล์ที่ดูหลุดๆ เพี้ยนไปบ้างในบางครั้ง”
โรกแต่งงานครั้งแรกกับซูซาน สเตเปิลตัน ในปี 1957 ก่อนจบลงด้วยการหย่าร้าง จากนั้นก็มาแต่งงานกับนักแสดงนำของตัวเองจากหนัง Bad Timing – เธเรซา รัสเซลล์ ในปี 1982 โดยเธอยังเล่นหนังของเขาอีกหลายเรื่อง อาทิ Eureka (1983), Insignificance (1985) และ Track 29 (1988) รวมไปถึงหนึ่งในงานเรื่องหลังๆ ของเขา The Witches เมื่อปี 1990
“หนังเล่าเรื่องของแม่มด ที่เปลี่ยนเด็กๆ ทุกคนในอังกฤษให้กลายเป็นหนู โดยสร้างจากนิยายของโรอัลด์ ดาห์ล ที่หนนี้ไม่ได้เขียนเรื่องที่เคลือบด้วยลูกกวาด” แครีน เจมส์ เขียนเอาไว้ในบทวิจารณ์ของเดอะ ไทม์ส “หนังกำกับโดย นิโคลาส โรก ผู้เป็นที่รู้จักกันดีจากหนังที่น่ากลัวอันแสนมหัศจรรย์ Don’t Look Now และหนังที่มีความประหลาดล้ำลึก The Man Who Fell to Earth ที่ให้เดวิด โบวีเป็นมนุษย์ต่างดาว ผลลัพธ์ที่ออกมา โรกเหมาะเจาะจริงๆ กับหนังที่เต็มไปด้วยไอเดียที่น่าสนุกและชวนขยะแขยงเรื่องนี้
ชีวิตคู่ของโรกกับรัสเซลล์จบลงด้วยการแยกทางกันในปี 2005 ก่อนที่จะมาแต่งงานกับแฮร์เรียตต์ ฮาร์เปอร์ ที่อยู่กับเขาจนวาระสุดท้าย โรกมีทายาททั้งหมด 6 คนได้แก่ นิโคลาส จูเนียร์ กับลูกชายอีกสามคน วัลโด, ลุค และชอลโต จากการแต่งงานครั้งแรก และแม็กซ์กับสแตทเทน ลูกชายสองคนจากการแต่งงานครั้งที่สอง
ในปี 1988 เจย์ คาร์ร์ นักวิจารณ์ของเดอะ บอสตัน โกลบ สรุปสไตล์หนังของโรกเอาไว้ว่า “ตัวละครในหนังของนิโคลาส โรก ใช้ชีวิตอยู่ในความฝันแบบแฟนตาซีของตัวเอง ผ่านงานด้านภาพของโรก” และ “เขามีความสุขที่ได้จัดเรียงภาพต่างๆ เหล่านั้นให้กลายมาเป็นสิ่งที่เรียกว่าภาพชีวิตจริง, ร่วมแบ่งปันความสับสน และทำให้มันมีบางอย่างร่วมกัน”
หนึ่งในผู้กำกับที่โรกมีอิทธิพลในการทำงานอย่างมากก็คือ เอ็ดการ์ ไรท์ จาก Baby Driver “หนังของเขาสะกดผมมายาวนานหลายปี และยังคงมีมนต์สะกดอยู่” ไรท์ทวีตรำลึกถึงโรก “เช่นเดียวกับงานคลาสสิกอย่าง Performance และ Walkabout ผมสามารถนั่งดู Don’t Look Now วนไปวนมาซ้ำแล้วซ้ำเล่า โดยไม่เหนื่อยกับความสับสน ซับซ้อนของมันเลย”
และผลงานเหล่านี้ ก็ยังคงอยู่เพื่อเป็นที่เรียนรู้ ส่งอิทธิพล และเป็นสิ่งที่น่าค้นหา สำหรับคนรุ่นใหม่ รุ่นแล้วรุ่นเล่าต่อไป
โดย นพปฎล พลศิลป์ เรื่อง อำลา-อาลัย นิโคลาส โรก ผู้กำกับของหนังตำนาน The Man Who Fell to Earth ผู้จากไป นิตยสารเอนเตอร์เทนฉบับที่ 1270 ปักษ์หลัง ธันวาคม 2561
What is your reaction?
